Próchnica butelkowa – zapobieganie i leczenie

Autor: Katarzyna Gliwa

18.07.2022

Próchnica butelkowa, czyli próchnica wczesnego dzieciństwa, może być groźna dla zębów dzieci. Warto zatem dowiedzieć się, skąd się ona bierze, jak można jej zapobiegać i jak sobie z nią radzić, jeśli mimo wszystko się pojawi.

Co to jest próchnica butelkowa?

Dolegliwość, o której dziś porozmawiamy, nosi obecnie oficjalną nazwę “próchnica wczesnego dzieciństwa”, jednak bywała określana także wieloma innymi nazwami. Do tych najbardziej wymownych należy “próchnica butelkowa”. A dlaczego butelkowa? Otóż schorzenie to dotyczy najczęściej niemowląt zasypiających regularnie z butelką w ustach, zawierającą pokarm bogaty w węglowodany.

Pierwsze objawy występują na zębach przednich, które wyrzynają się jako pierwsze. Na górnych zębach przednich pojawiają się białe plamki lub smugi. W kolejnym stadium rozwoju próchnicy tuż przy linii dziąseł pojawiają się ciemne plamy. Dziecko może na tym etapie już odczuwać ból, co rodzic może poznać po tym, że maluch odmawia jedzenia i gryzienia.

Skąd bierze się próchnica butelkowa?

Próchnica bierze się z nadmiernego spożycia węglowodanów i braku prawidłowego dbania o higienę jamy ustnej. W przypadku próchnicy butelkowej najczęstszą przyczyną jest zbyt długie karmienie dziecka butelką. Przyjmowanie pokarmu w ten sposób sprawia, że dłużej zalega on na zębach. Jest to problem, ponieważ przeznaczone dla dzieci pożywienie często jest sztucznie dosładzane, a jego lepka konsystencja sprawia, że przykleja się ono do zębów.

W efekcie tworzy się bakteryjna płytka nazębna, a w dalszej perspektywie skutkiem są ubytki w strukturze tkanek zęba i demineralizacja szkliwa. Miejsca, w których zęby mają bezpośredni kontakt ze smoczkiem, są szczególnie na to narażone, ale próchnica butelkowa szybko się rozwija i rozprzestrzenia, więc w krótkim czasie może przenieść się też na inne zęby.

Jak zapobiegać próchnicy butelkowej?

Oczywiście najważniejszą kwestią, jeśli chodzi o zapobieganie próchnicy wczesnego dzieciństwa, jest to, by nie karmić dziecka zbyt długo butelką – ten rodzaj próchnicy rozwija się najczęściej u tych dzieci, w przypadku których okres karmienia butelką został ponad miarę przedłużony.

Ale nie tylko butelka może być wrogiem dziecięcych zębów. Zagrożeniem są też kubki niekapki – ich stosowanie również naraża mleczne zęby na uszkodzenia.

Oczywiście nie chodzi o to, żeby na siłę trzymać dziecko z daleka od butelek i kubków. Warto jednak stopniowo wprowadzać korzystanie z łyżeczki, a w międzyczasie trzeba dopilnować, aby kontakt zębów z pokarmem nie był dłuższy, niż jest to konieczne. Nie można więc dopuszczać, by dziecko zasypiało z butelką w buzi.

Należy też naturalnie zadbać o prawidłową higienę pierwszych zębów dziecka. Należy myć je ostrożnie, używając do tego celu szczoteczki z miękkim włosiem. Powinno się też w odpowiedni sposób ułożyć dietę dziecka. Dosładzane soczki, herbatki i inne napoje powinno się wyrzucić z jego menu – to produkty bogate w cukry proste, które mogą odpowiadać za rozwój próchnicy wczesnego dzieciństwa.

Jak leczy się próchnicę butelkową?

Wybór metody leczenia zależy od stadium, w jakim znajduje się próchnica. W początkowym etapie rozwoju na zębach widoczne są jedynie niewielkie plamki albo białawe smugi. Leczenie na tym etapie polega z reguły na wykonaniu zabiegu fluoryzacji. Na zęby dziecka nakładany jest specjalny preparat z fluorem.

Ten pierwiastek jest potrzebny dla zdrowia kości i zębów. Uodparnia szkliwo na działanie bakterii i kwasów, wspomaga remineralizację szkliwa czyli jego odbudowę w miejscach drobnych ubytków, hamuje rozwój bakterii, a oprócz tego tworzy na zębach rodzaj ochronnej bariery, utrudniającej przywieranie do nich osadu i tworzenie się kamienia nazębnego. Żeby utrwalić efekt fluoryzacji, stomatolog może zalecić stosowanie past zawierających fluor oraz udzielić dodatkowych wskazówek, jak dbać o higienę jamy ustnej dziecka.

Jeżeli próchnica wczesnego dzieciństwa objawia się czarnymi plamkami, oznacza to, że stopień jej rozwoju jest już bardziej zaawansowany i fluoryzacja nie wystarczy, aby zażegnać problem. 

Ubytki próchnicowe oczyszcza się, a następnie wypełnia materiałem kompozytowym lub glassjonomerowym, w zależności od ich lokalizacji i zaawansowania.

W bardzo zaawansowanym stadium rozwoju próchnicy butelkowej, gdy doprowadziła ona do pełnej demineralizacji tkanek twardych zęba, niestety koniecznością może być usunięcie zęba.

Co możesz teraz zrobić?

Jak widzisz, im wcześniej podejmie się kroki, tym łatwiej zaradzić próchnicy wczesnego dzieciństwa. Nie czekaj więc, aż choroba rozwinie się do zaawansowanej postaci, gdy nie będzie już można uratować zęba. Umów się z dzieckiem na wizytę w Stomatologia Gliwa – możesz to zrobić, wypełniając formularz albo dzwoniąc pod numer +48 604 990 815